سنگ مثانه ؛ علائم و درمان سنگ مثانه در مردان و زنان
سنگ مثانه
در این مطلب از سایت جسارت می خواهیم در مورد سنگ مثانه و راههای درمان آن صحبت میکنیم امیدواریم این مطلب مورد توجه شما سروران گرامی قرار بگیرد.
توضیحاتی در مورد بیماری
سنگهای مثانه، تودههای سفت و سختی از املاح معدنی در مثانه شما میباشند. وقتی ادرار در مثانه شما تغلیظ میشود، باعث میگردد املاح موجود درادرار متبلور شده و سنگهای مثانه ایجاد شوند. ادرار تغلیظ شده و بدون حرکت اغلب در نتیجه تخلیه ناکامل مثانه شما میباشد. سنگهای مثانه همیشه باعث بروز علائم و نشانهها نمیشوند و ممکن است در طی انجام آزمایشاتی جهت شناسایی سایر مشکلات پی به وجود آنها برد. گاهی اوقات سنگهای مثانه کوچک به خودی خود از بین رفته و دفع میشوند، اما شاید نیاز باشد بعضی از آنها را با کمک پزشک از بدن خارج کرد. سنگهای مثانهای که درمان نشوند میتوانند باعث ایجاد انواع عفونت و سایر عوارض گردند. نشانه ها بعضی از افرادی که در مثانه آنها سنگ وجود دارد، هیچگونه مشکلی ندارند، حتی زمانیکه سنگهای آنها بزرگ است. اما اگر سنگ، دیواره مثانه را خراش داده آن را آزرده کند یا مسیر جریان ادرار را مسدود نماید، میتواند موجب ایجاد علائم و نشانههای این بیماری گردد. این علائم عبارتند از: • درد ناحیه پایین شکم • ادرار دردناک • تکرر ادرار • مشکل در دفع ادرار یا قطع شدن و ایجاد وقفه در جریان ادرار • وجود خون در ادرار • ادرار تیره رنگ یا ادرار با رنگ تیره غیرطبیعی.عموماً سنگهای مثانه وقتی ایجاد میشوند که مثانه شما تخلیه کامل نمیشود. ادراری که در مثانه شما باقی میماند،تشکیل کریستالهایی را میدهد که سرانجام به سنگهای ادراری تبدیل میشوند.در بیشتر موارد یک وضعیت یا عارضه، زمینهسازی است که در توانایی مثانه جهت تخلیه به طور کامل تاثیر میگذارد.
سنگ مثانه چیست
این سنگ یکی از انواع سنگهای ادراری است که در مثانه تشکیل میشوند. سنگهای مثانه معمولاً ناشی از اختلالات عملکردی در دستگاه ادراری یا وجود جسم خارجی در آن ایجاد میشود. اکثر سنگهای مثانه در مردان دیده میشود. در کشورهای در حال توسعه سنگهای مثانه معمولاً در پسران پیش از بلوغ یافت میشوند. در حدود یکچهارم موارد سنگهای متعدد وجود دارند.
عوامل به وجود آورنده سنگ
شایعترین این عوارض که باعث به وجود آمدن سنگهای مثانه میشوند عبارتند از: • بزرگی غده پروستات: پروستاتی که بزرگ شده یا هایپرپلازی خوشخیم و بیخطر پروستات، میتواند باعث ایجاد سنگهای مثانه خصوصاً در مردان شود. همچنانکه پروستات بزرگ میشود، به مجرای ادراری نیز فشار وارد کرده و باعث توقف و ایجاد وقفه در جریان ادراری میگردد، همین امر موجب میشود ادرار در مثانه شما باقی بماند. • اعصاب آسیبدیده (مثانه نوروژنیک): به طور طبیعی، اعصاب پیامها را از مغزتان به ماهیچههای مثانه شما انتقال میدهند، پیام های مانند دستور سفت و فشرده شدن یا آزاد و رها شدن ماهیچههای مثانه. اگر این اعصاب به علت سکته، یا آسیب طناب نخاعی و یا سایر مشکلات مربوط به سلامتی آسیب ببینند، این امکان وجود دارد که مثانه شما قادر به انجام عمل تخلیه کامل نباشد. سایر موقعیتهایی که باعث ایجاد سنگهای مثانه میشوند عبارتند از: • التهاب: سنگهای مثانه میتوانند در مثانه ملتهب به وجود آیند. عفونتهای دستگاه تناسلی و رادیوتراپی ناحیه لگن، هر دو میتوانند از عوامل التهاب مثانه باشند. • ابزار و تجهیزات پزشکی: گاهی اوقات سوندهای مثانه، لولههای باریکی که برای جمعآوری ادرار از مثانه شما، داخل مجرای ادراری قرار داده میشوند، میتوانند باعث ایجاد سنگهای مثانه باشند. همینطور وسایل واشیایی که به طور اتفاقی به طرف مثانه شما حرکت میکنند مثل وسایل و تجهیزات پیشگیری از بارداری و یا استنت. بلورها و کریستالهای معدنی که بعداً تبدیل به سنگ میگردند، دورادور سطح این وسایل را فرا میگیرند. • سنگهای کلیه: سنگهایی که در کلیه شما به وجود میآیند، همانند سنگهای مثانه نیستند. آنها به طرق متفاوت و اغلب به دلایل متفاوتی به وجود میآیند. اما گاهگاهی، سنگهای کوچک کلیه از حالبها به سمت مثانه پایین رفته و در صورتیکه دفع نشوند، میتوانند به سنگهای مثانه تبدیل شوند. عوامل خطر در کشورهای در حال توسعه، سنگهای مثانه اغلب به علت کمشدن آب بدن، عفونت و رژیم های کم پروتئین ایجاد شده و خصوصاً در بچهها شایع میباشد. در نواحی دیگر دنیا، سنگهای مثانه اصولاً در بزرگسالان به خصوص در مردان 30 سال و بالاتر رخ میدهد. شرایط و موقعیتهایی که احتمال خطر ابتلاء به سنگ های مثانه را افزایش می دهند عبارتند از: • انسداد مجرای خروجی مثانه: انسداد مجرای خروجی مثانه به هر گونه وضعیتی که مانع جریان ادرار از مثانه به سمت مجرای ادراری میشود، اشاره دارد. مجرای ادراری، لولهای است که ادرار را از بدنتان بیرون میبرد. انسداد مجرای خروجی مثانه دلایل متعددی دارد، ولی شایعترین شکل آن بزرگی پروستات میباشد.
تشخیص
مراحل تشخیصی سنگهای مثانه میتواند شامل موارد زیر باشد: • معاینه بدنی: پزشکتان احتمالاً ناحیه پایین شکم شما را معاینه خواهدکرد، تا ببیند آیا مثانه شما بزرگ شده یا خیر(ورم مثانه) و در بعضی موارد آزمایش مربوط به مقعد نیز انجام خواهد داد. برای تصمیمگیری در مورد اینکه آیا پروستات در شما بزرگ شده است یا خیر. همچنین باید هرگونه علائم و نشانههای ادراری که دارید را مطرح نمایید. • آنالیز ادرار(تجزیه شیمیایی ادرار): ممکن است یک نمونه از ادرار شما جهت شمارش مقادیر میکروسکوپی خون، باکتری و املاح بلوری شده، جمعآوری گردد و مورد آزمایش قرار گیرد. همچنین تجزیه شیمیایی ادرار به تصمیمگیری در مورد اینکه آیا عفونت دستگاه ادراری دارید کمک میکند، که میتواند در نتیجه ایجاد سنگهای ادراری باشد. • سیتیاسکن کامپیوتر اسپیرال (چرخشی): انجام یک سیتیاسکن مرسوم و متداول، همراه با پرتونگاریهای متعدد، با دانش و تکنولوژی کامپیوتری، برای ایجاد و خلق تصاویر بدن در یک مقطع زمانی. انجام یک سیتیاسکن اسپیرال(چرخشی) به فرایند کار سرعت میبخشد، اسکنی سریعتر با دقت بالاتر و مشخصات بیشتری از ساختار داخلی بدن. سیتیاسکن اسپیرال(چرخشی) میتواند حتی کوچکترین سنگها را نمایان کند و به عنوان یکی از حساسترین آزمایشها جهت تشخیص انواع سنگهای ادراری در نظر گرفته میشود. • امواج اولتراسوند(ماوراء صوت): روش اولتراسوند، روشی است که امواج صوتی را به سمت اندامها و ساختار داخلی بدن شما پرتاب میکند تا تصاویری را ایجاد کند، که این روش نیز به پزشک در شناسایی سنگهای ادراری کمک میکند. • عکسبرداری به روش اشعه ایکس: عکسبرداری به روش اشعه ایکس از کلیهها، حالبها و مثانه شما، به پزشک در تشخیص وجود سنگ در سیستم ادراری کمک میکند. اما بعضی از انواع سنگها با این روشهای متداول قابل رویت نیستند. • تصویربرداری اختصاصی از دستگاه ادراری (پیلوگرام درون وریدی) : پیلوگرام درونوریدی آزمایشی است که در آن از یک ماده حاجب جهت پررنگ کردن و مشخص نمودن اندامها و اعضاء دستگاه ادراری به کار میرود. یک ماده حاجب به داخل سیاهرگی از بازو تزریق میشود و به سمت کلیهها، حالبها و مثانه شما جریان پیدا میکند و هرکدام از این اندامها را مشخص مینماید. با عکسبرداری به روش اشعه ایکس، در طول انجام فرایند تصاویری در زمانهای مشخص و جهت بررسی وجود سنگها گرفته میشود.عموماً سیتیاسکنهای چرخشی به جای پیلوگرام درونوریدی، انجام میشود.
آشنایی با سنگ مثانه
سنگ های مثانه بیشتر با نام سنگ کلیه در بین افراد شناخته می شوند. سنگ های مثانه می توانند در 4 قسمت از سیستم ادراری بدن قرار گیرند. حالب، کلیه، مثانه و همچنین مجرای اداری مکان هایی هستند که این سنگ های مثانه در آن ها می توانند قرار بگیرند. اما می توان گفت سنگ هایی که در مثانه بیشتر دیده می شوند، سنگ هایی هستند که از راه کلیه وارد مثانه شده اند و مثانه توانایی دفع آن ها را ندارد. به عبارتی سنگ های مثانه، توده های سختی از مواد معدنی هستند که در مثانه شما انباشته می شوند و در اغلب موارد، پیدایش این سنگ ها ناشی از این است که شما نمی توانید مثانه خود را به خوبی تخلیه کنید. به نقل از مایو کلینیک، علائم و نشانه های گوناگونی برای این سنگ ها وجود دارند؛ اعم از درد های شدید شکمی یا مشاهده خون در ادرار. جالب است بدانید که بعضی از اوقات نیز، سنگ های مثانه هیچ نشانه ای از خود بروز نمی دهند. سنگ های کوچک مثانه معمولا بدون درمان دفع می شوند، هر چند بعضی از آنها نیاز به درمان دارویی یا جراحی دارند. در صورت عدم درمان، سنگ های مثانه می توانند منجر به بروز عفونت شوند. سنگ های مثانه در کشورهای در حال توسعه، در کودکان بسیار شایع است – معمولا به خاطر کمبود آب، عفونت، ناهنجاری های دستگاه ادرار، و رژیم غذایی با پروتئین ناچیز. در سوی مقابل، در کشورهای توسعه یافته سنگ های مثانه بیشتر در بزرگسالان ایجاد می شوند. در آمریکا تقریبا ۵۰% موارد سنگ های مثانه از جنس اسید اوریک می باشند. این بیماران غالبا به دلیل انسداد نسبی خروجی مثانه، مایعات کمتر مصرف کرده که منجر به غلیظ شدن و اسیدی شدن ادرار می شود.سنگ های مثانه معمولا منفرد هستند اما در مواردی که ادرار در مثانه می ماند و به طور کامل تخلیه نمی شود ممکن است متعدد و بزرگ هم باشند.
علائم
بعضی از اوقات، سنگ های مثانه – حتی انواع بزرگ آن – هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند. اما در صورتیکه آنها دیواره مثانه را تحریک کنند یا مانع جریان ادرار شوند، علائم زیر ظاهر می شوند: درد های زیر شکمی در مردان، احساس درد در آلت تناسلی یا بیضه ها تکرر ادرار سخت ادرار کردن یا منقطع شدن جریان ادرار مشاهده خون در ادرار ادرار تیره رنگ همان طور که بیان شد سنگ مثانه ای که چندان بزرگ نیستند امکان دارد با نشانه و علائم خود را نشان ندهد اما با بزرگ تر شدن سنگ ممکن است مخاط دیواره مثانه دچار تحریک میشود و یا موجب بسته شدن راه عبور ادرار فرد شود که در این حالت فرد با مشکلاتی نظیر درد و سوزش ادرار – تکرر ادرار – ادرارهای سریع و ادارارهایی که حاوی خون می باشد مواجه میشود.
دلایل
سنگ های مثانه در اغلب موارد زمانی به وجود می آیند که مثانه شما به خوبی تخلیه نمی شود، و در نیجه به مرور زمان ادرار تبدیل به حجم های کریستالی می شود. همچنین برخی از عفونت ها نیز می توانند منجر به پیدایش سنگ مثانه شوند. همینطور هر جسم خارجی که در مثانه وجود داشته باشد، تبدیل به سنگ مثانه می شود. شایع ترین شرایطی که باعث ایجاد سنگ مثانه می شوند، به قرار زیر هستند: · بزرگ شدن غده پروستات: بزرگ شدن پروستات در مردان، می تواند مانع جریان ادرار شده و در نتیجه از تخلیه راحت مثانه جلوگیری می کند. · اعصاب آسیب دیده(مثانه نوروژنیک): به طور معمول، پیام های مغز توسط اعصاب به ماهیچه های مثانه منتقل می شوند، این پیام ها به ماهیچه های مثانه دستور می دهند که چه زمانی سفت شوند و چه زمانی آزاد شوند. اگر این اعصاب به هر دلیلی آسیب ببینند – در اثر سکته، آسیب نخاعی، یا دیگر مشکلات سلامتی – مثانه شما قادر به تخلیه کامل خود نیست. دیگر مواردی که می توانند از علل پیدایش سنگ مثانه برشمرده شوند، به قرار زیر هستند: · التهاب مثانه: بعضی اوقات التهاب مثانه بر اثر عفونت دستگاه ادراری یا پرتو درمانی بر روی لگن به وجود می آید. این عفونت می تواند از دلایل ایجاد سنگ مثانه باشد. · دستگاه های پزشکی: استفاده از سوند ادراری می تواند از دیگر دلایل ایجاد سنگ مثانه باشد. به طور کلی هر جسم خارجی که به ناگهان سر از مثانه در بیاورد – مانند استنت مجاری ادراری یا وسایل جلوگیری از بارداری – می تواند باعث ایجاد سنگ مثانه شود. · سنگ های کلیه: سنگ هایی که در کلیه شکل می گیرند با سنگ های مثانه متفاوت هستند. آنها به اشکال متفاوتی بزرگ می شوند. اما سنگ های کوچک کلیه ممکن است که از راه میزنای(حالب) به درون مثانه وارد شوند و در صورتیکه دفع نشوند، به مرور زمان به سنگ های مثانه تبدیل شوند.
اندازه سنگ مثانه
اندازه سنگ های مثانه، غالباً ۲ تا ۲۰ میلی متر قطر دارند ولی سنگ های بزرگتر از این اندازه هم دیده شده است. آقایان ۳ برابر بیشتر از خانم ها مبتلا به سنگ مثانه می شوند و این سنگ ها در افراد بالای ۴۵ سال شایع تر هستند.
سنگ مثانه و سیستولایتو لاپاکسی
سنگهای مثانه اغلب در طول فرایندی و روشی که سیستولایتو لاپاکسی نامیده میشود، بیرون آورده میشوند. لوله کوچکی به همراه دوربینی در انتهای آن(سیستوسکوپ)، برای دیدن سنگ، از میان مجرای ادراری وارد مثانه میشود، پزشک سپس از لیزر، اولتراسوند، یا یک وسیله مکانیکی برای خرد کردن سنگ به قطعات کوچکتر استفاده میکند و آنها را از مثانه شما شستشو میدهد. قبل از انجام این روش، احتمالاً به شما داروی بیهوشی، جهت بیحس کردن قسمت پایینی بدن( بیهوشی ناحیهای و موضعی) تزریق میکنند یا دارویی که شما را بیهوش سازد و قادر به احساس درد نباشید(بیهوشی عمومی). عوارض ناشی از سیستولایتولاپاکسی، شایع نمیباشد، اما ممکن است عفونتهای دستگاه ادراری، تب، پارگی مثانه و خونریزی رخ دهد. ممکن است پزشک برای کاهش احتمال خطر انواع عفونت، قبل از انجام عمل، برای شما آنتیبیوتیک تجویز نماید. پس از گذشت یک ماه از انجام سیستولایتولاپاکسی، احتمالاً پزشک برای اینکه اطمینان پیدا کند هیچ خرده سنگی در مثانه شما باقی نمانده باشد، بررسی های لازم را انجام خواهد داد.
درمان
به طور کلی، این سنگ باید از مثانه خارج شوند. در مورد سنگ های کوچک، پزشکان توصیه می کنند تا با نوشیدن روزانه آب به مقدار زیاد، دفع طبیعی سنگ را راحت تر کنید. اما از آنجاییکه سنگ های مثانه اغلب به خاطر ناتوانی در تخلیه کامل مثانه ایجاد می شوند، این راه حل ممکن است برای دفع سنگ کافی نباشد. در بیشتر موارد، نیاز است که سنگ های مثانه در آورده شوند. · شکستن سنگ ها: سنگ های مثانه معمولا توسط روشی با نام “سیستولیتولاپاکسی” در آورده می شوند. بدین منظور یک لوله (سیستوسکوپ) که به سر انتهایی آن یک دوربین وصل شده است، از راه مجرای ادرار به درون مثانه شما فرستاده می شود تا بتوان سنگ را مشاهده کرد. سپس پزشک توسط لیزر، سونوگرافی، یا یک وسیله مکانیکی سنگ را به تکه های کوچکی شکسته و آنها را از مثانه خارج می کند. پیش از شروع این کار، برای عدم احساس درد، پایین تنه شما را بی حس می کنند (بیهوشی موضعی) یا حتی در بعضی موارد از بیهوشی کامل استفاده می کنند. از عوارض جانبی این روش می توان به عفونت دستگاه ادارای، تب، خراشیدگی مثانه و خونریزی اشاره کرد، هر چند که این موارد خیلی شایع نیستند. پزشکان معمولا برای جلوگیری از عفونت های احتمالی، قبل و بعد از این عمل به شما آنتی بیوتیک می دهند. پس از یک ماه از این عمل، پزشک می تواند تایید کند که دیگر هیچ سنگی در مثانه شما وجود ندارد. · عمل جراحی: در برخی موارد، سنگ های بزرگ مثانه یا سنگ هایی که به آسانی شکسته نمی شوند، توسط عمل جراحی خارج می شوند. در این گونه موارد، پزشک با ایجاد برشی در مثانه شما، به صورت مستقیم سنگ ها را خارج می کند. · طب جایگزین: هیچ کدام از مطالعات پزشکی تایید نکرده اند که داروهای گیاهی می توانند سنگ های مثانه را بشکنند، زیرا این سنگ ها به شدت سخت و محکم هستند. در نظر داشته باشید که در رابطه با این سنگ ها همیشه با دکتر خود مشورت کنید، زیرا اقدام خودسرانه در مصرف برخی داروها ممکن است که به سلامتی شما آسیب برساند.
پیشگیری
اقدامات پیشگیری کننده از تشکیل این سنگ مصرف روزانه ۸-۶ لیوان آب بررسی متابولیک و درمان اختلالات احتمالی، مثلا بعضی بیماران کلسیم بیش از حد از طریق ادرار دفع می کنند بر طرف ساختن عامل اصلی تشکیل سنگ مثانه (Bladder Stone) مثل بزرگی پروستات تجویز بعضی داروها که از تشکیل سنگ جلوگیری می کنند درمان عفونت ادراری. معمولاً سنگهای مثانه از عواملی به وجود میآیند که پیشگیری از آن عوامل زمینهسازدشواری است، اما میتوان شانس ابتلاء به سنگهای مثانه را با رعایت نکات زیر کاهش داد: • در مورد علائم و نشانههای غیرمعمول ادراری سوال کنید و در موردآنها آگاهی داشته باشید: تشخیص و درمان زودهنگام پروستاتی که بزرگ شده و یا هر عارضه اورولوژیک دیگری، میتواند احتمال خطر ابتلاء به سنگهای مثانه را کاهش دهند. • مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید: نوشیدن حجم زیادی از مایعات، بهخصوص آب میتواند به جلوگیری از ایجاد سنگهای مثانه کمک کند، چراکه مایعات، غلظت املاح موجود در مثانه را کاهش داده، آن را رقیق میکند. اینکه چه مقدار آب مورد نیاز شما میباشد، بستگی به عوامل زیر دارد: سن، اندازه بدن(جثه)، سلامتی و سطح فعالیت. از پزشک خود بپرسید مقدار مناسب مایعات مورد نیاز شما چه میزان است.
زنان
شیوع سنگ مثانه در زنان کمتر از مردان می باشد و بیشتر علت سنگ در مثانه در خانمها وجود مانع بر سر راه خروج ادرار و یا اجسام خارجی در داخل مثانه می باشد. سنگ مثانه در زنان میتواند با علائمی مانند درد حاد شکم یا ادرار خونی همراه باشد. در برخی موارد نیز سنگ های مثانه فاقد علائم و نشانه می باشند و خود را با هیچگونه علائمی نشان نمیدهد و سنگ مثانه امکان دارد درحالی که درمان نشوند به خودی خود دفع شوند اما بعضی از آن ها احتیاج دارند که دارو مصرف کنند و یا تحت جراحی قرار گیرند.
سنگ در بارداری
این سنگ در بین خانم های باردار عارضه ی شایعی به شمار می رود و یکی از دلایل دردهای شکمی در دوران بارداری بویژه در سه ماهه دوم و سوم، سنگ کلیه می باشد. بسیاری از این سنگ ها بدون هیچ درمانی خارج می شوند، با این حال در برخی موارد نشان داده شده که بسیار دردناک بوده و موجب تحریک زایمان می شود که در این شرایط به اقدامات پزشکی نیاز خواهد بود. عوامل بسیاری می تواند موجب بروز این سنگ شوند از جمله: کافی نبودن آب مصرفی روده تحریک پذیر عفونت دستگاه ادراری ژنتیک
سنگ در کودکان
در بعضی مناطق به علت نامناسب بودن رژیم های غذایی و فاکتورهای اجتماعی اقتصادی این سنگ بصورت بومی در بچه ها رخ می دهد. این مناطق بومی بصورت کمربندی در آفریقای جنوبی، خاورمیانه و منطقه بالکان، هند، ژاپن، تایلند و اندونزی واقع شده اند. این سنگ ها در بچه های زیر ۱۰ سال بویژه در سن ۲ تا ۴ سال دیده می شود. در پسرها شایع تر از دختر ها می باشد. این سنگ ها معمولا منفرد بوده و بعد از برداشتن سنگ ندرتا عود می کند. جنس این سنگ ها در بچه ها غالبا اورات اسید آمونیوم، اگزالات کلسیم، اسید اوریک و فسفات کلسیم می باشد. علت تشکیل سنگ در بچه ها در این مناطق نوع رژیم های غذایی است که غالبا از غلات تشکیل شده و فاقد پروتئین حیوانی بوده و حاوی فسفات کمی می باشند.
نکات طلایی در مورد سنگ مثانه
در یک مقاله علمی نوشته شده است که اگر دنبال درمان طبیعی سنگ کلیه و سنگ مثانه هستید کافیست که آب کرفس را با عرق بهار نارنج با هم مخلوط کرده و استفاده کنید تا این سنگها خرد شده و از بین بروند.
- ۰ نظر
- ۰۷ شهریور ۹۸ ، ۰۶:۳۰